Waarom is samen beslissen in de CVA zorg belangrijk?

In de revalidatie- en chronische zorg is het vanzelfsprekend dat zorgverleners patiëntgerichte zorg leveren. Een standaardadvies over de behandeling voor patiënten met een CVA bestaat immers niet. Na een CVA kunnen diverse gezondheidsproblemen ontstaan. Welke gezondheidsdoelen worden als eerste gesteld? En wat is er nodig op de korte en/of langere termijn? Steeds opnieuw nemen de zorgverlener en de patiënt beslissingen over diagnostiek, behandeling en zorg. Een goed proces van samen beslissen is daarom extra belangrijk voor CVA-patiënten. 

De problemen die na een CVA kunnen ontstaan, kunnen ook van invloed zijn op het proces van samen beslissen. Deze problemen hebben te maken met:

  1. Taal, spraak en communicatie.
    Er kan sprake zijn van afasie of dysarthrie.
  2. Leren en toepassen van kennis:
    Moeite hebben met aanleren van vaardigheden en toepassen van kennis in nieuwe situaties.
  3. Verandering in cognitie:
    Het gaat bijvoorbeeld om oriëntatie, aandacht, geheugen, leervermogen, waarneming, informatieverwerking, organisatie van handelingen, gebrekkig ziekte-inzicht.
  4. Verandering in gedrag:
    Het gaat bijvoorbeeld om uitvoeren van taken en handelingen, niet of trager reageren op prikkels, vermoeidheid, prikkelbaarheid, agressiviteit, verminderde sociale vaardigheden.
  5. Verandering in emotie:
    Het gaat bijvoorbeeld om angst, depressiviteit.

CVA-patiënten kunnen cognitieve stoornissen hebben, zoals geheugenstoornissen, ontbrekend ziekte-inzicht, of een gestoord oordeelsvermogen. Deze cognitieve stoornissen kunnen de patiënt belemmeren bij het maken van een afweging tussen de diverse opties voor behandelvormen en behandelaars in relatie tot hun persoonlijke waarden en opvattingen. De communicatieproblemen kunnen het proces van samen beslissen ook beïnvloeden: het risico bestaat dat zorgverleners te snel voor patiënten gaan invullen, als patiënten meer moeite hebben om hun wensen en vragen te verwoorden en/of dat patiënten de vragen en uitleg van de zorgverlener niet begrijpen. 

Omdat er na een CVA allerlei problemen kunnen ontstaan op communicatief en cognitief gebied, is het van belang de naaste van de patiënt te betrekken bij de besluitvorming over het behandelplan. De rol van de naaste in het proces van samen beslissen bij de CVA zorg is daarom uitgesproken belangrijk. Een naaste kan de patiënt tot steun zijn om goede informatie te verzamelen en om de patiënt te helpen om op basis van rationele én emotionele afwegingen tot een goede keuze te komen. Maar een naaste kan ook moeite hebben om de wensen en voorkeuren van de patiënt goed te ondersteunen door allerlei verstorende invloeden, zoals zorglast voor de naaste of privacygevoelige belemmeringen.

Voor de toepassing van samen beslissen, is de attitude van de zorgverlener belangrijk. Dit geldt voor iedere zorgverlener maar bij uitstek voor zorgverleners van patiënten met beperkingen zoals CVA-patiënten en hun mantelzorgers. Uit onderzoek (Legare 2014) blijkt dat zorgverleners verschillende ideeën hebben over ‘samen beslissen’. Hierover volgen nu vijf stellingen.